Minder ongewenst gedrag met een positief werkklimaat

Eén op de zes werknemers heeft te maken met ongewenst gedrag op de werkvloer. Pesten, intimidatie en discriminatie kosten werkgevers jaarlijks zo’n 2,7 miljard euro. Als er geen positief werkklimaat is, ligt ongewenst gedrag op de loer. Wat moet je als HR en leidinggevenden weten over ongewenst gedrag en wat kun je doen om grip te krijgen op een positief werkklimaat?

Diana heeft het preventieve spreekuur van de bedrijfsarts bezocht en is voor begeleiding naar bedrijfsmaatschappelijk werk verwezen. Ze vertelt dat ze niet meer kan slapen door het gedrag van een collega. ‘We werken sinds enkele maanden samen maar nu gedraagt hij zich vervelend. Als we een-op-een zijn maakt hij denigrerende opmerkingen, dat ik fouten maak in mijn werk en dat het misschien de hoogste tijd is dat ik wat anders ga doen. Verder negeert hij me totaal’.

Diana voelt zich door haar collega geïntimideerd. Op haar afdeling ervaart ze een negatieve werksfeer. Ze durft niet naar haar manager te stappen omdat ze bang is dat deze er niets mee gaat doen. Zoiets heeft ze al eerder gezien bij een collega. Ondertussen is al haar werkplezier weg. Ze heeft last van stressklachten gekregen, haar bloeddruk is hoog en ze heeft spanning op haar borst.

Ongewenst gedrag
1 op de 6 werknemers heeft last van ongewenste omgangsvormen: pesten, intimidatie en discriminatie. Ongewenst gedrag op de werkvloer kan uitmonden in een slechte werksfeer, verminderde betrokkenheid en een lagere productiviteit. Het kost werkgevers jaarlijks zo’n 2,7 miljard euro, o.a. door extra verzuimdagen.
Ongewenst gedrag ondermijnt een positief werkklimaat binnen organisaties. In het boek Grip op een positief werkklimaat nemen de auteurs Jessica van Wingerden en Sascha Kraus-Hoogeveen (Schouten & Nelissen) een positief werkklimaat onder de loep. Wat houdt het in, hoe wordt het versterkt en verstoord en wat levert het op? Hun inzichten staan hierna op een rijtje.

Wetenschappelijk onderzoek toont aan dat ongewenst gedrag niet plaatsvindt in een sociaal vacuüm. Factoren in de werkcontext zijn hierop sterk van invloed en creëren er een voedingsbodem voor.
Saboteurs van een positief werkklimaat zijn o.a. te hoge werkdruk en zware taakeisen, baanonzekerheid, rolonduidelijkheid en rolconflicten, weinig autonomie en invloed op het werk, verveling en te weinig uitdaging, zwak leiderschap.

Kenmerken van een positief werkklimaat
Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat ieder mens drie psychologische basisbehoeften heeft. De behoefte om ergens bij te horen en onderdeel te zijn van een groep mensen, de behoefte om zich competent te voelen, te ervaren dat hij of zij ergens goed in is en de behoefte aan autonomie, een bepaalde mate van beslissingsruimte, bijvoorbeeld hoe of wanneer je het werk uitvoert.
Het vervullen van deze basisbehoeften is essentieel om er voor te zorgen dat mensen floreren, goed presteren en gezond blijven.

In een positief werkklimaat is er een hoger doel waar medewerkers aan bijdragen, is er erkenning en waardering, ruimte voor autonomie en beslissingsbevoegdheid, samenwerking, uitdaging en ontwikkeling. Dit leidt tot het vergroten van vitaliteit en bevlogenheid, het verlagen van werkstress en burn-out en het verhogen van organisatieprestaties.
Leidinggevenden hebben een prominente rol om medewerkers te ondersteunen en uit te dagen. Het stimuleren van samenwerking en betrokkenheid draagt bij aan een positief werkklimaat binnen organisaties.

Inzichten en handvatten voor HR en leidinggevenden
Diana voelt zich onveilig en angstig op haar werk. Ongewenst gedrag ondermijnt een positief werkklimaat. En andersom geldt: als er geen positief werkklimaat is, ligt ongewenst gedrag op de loer. Wat moet je als HR en leidinggevenden weten over ongewenst gedrag en wat kun je doen om grip te krijgen op een positief werkklimaat?

  • Er zijn veel verschijningsvormen. Sommige vormen van ongewenst gedrag zijn heel zichtbaar, andere vormen zijn alleen merkbaar voor de mensen die ermee te maken hebben. Als medewerkers zich niet durven uit te spreken en er sprake is van een angstcultuur, zie je dat er veel gebeurt in de onderstroom. De angstcultuur kan dan ongewenst gedrag veroorzaken.
  • Het is moeilijk te herkennen. Wees alert op signalen zoals medewerkers die óver elkaar spreken in plaats van mét elkaar, minder betrokken zijn, zich vaker ziekmelden, een groter verloop.
  • Werkstress verhoogt de kans op ongewenst gedrag. Bij hoge werkdruk zijn mensen vooral gericht op hun taak en is er geen aandacht voor hoe je elkaar aanspreekt en hoe je samenwerkt. Ongewenst gedrag in combinatie met een hoge werkdruk verdubbelt de kans op burnout-klachten.
  • Het ligt niet ‘aan de persoon’. Wetenschappelijk onderzoek wijst uit dat vooral werkfactoren van invloed zijn: werkstress, weinig autonomie, verveling, gebrek aan leiderschap. Gaat iemand die gepest wordt weg en er verandert niets aan het werkklimaat, dan zie je vaak dat binnen de kortste keren een andere collega het slachtoffer van pesten wordt.
  • Horen, zien en waarderen helpen om ongewenst gedrag te voorkomen. Faciliteer als organisatie tijd en ruimte voor aandacht voor elkaar. Geef dat schouderklopje en zorg dat medewerkers persoonlijke erkenning en waardering krijgen.
  • Zet actieteams Goed en Gezond Werken in waarbij een groep collega’s uit verschillende lagen van de organisatie (medewerkers, managers, HR-adviseurs, OR-leden) zelf aan de slag gaat om werkstress en ongewenst gedrag actief aan te pakken. Een bottom-upbenadering waarbij medewerkers zelf kunnen meedenken en meedoen om een positief werkklimaat te creëren. Het gezamenlijk experimenteren, leren en veranderen van de werksituatie staat centraal om tot duurzame veranderingen te komen.

 

Bronnen & verder lezen:

 

Bovenstaande blog is gepubliceerd op de website van XpertHR, een online platform met actuele kennis voor HR-professionals.
XpertHR is onderdeel van Reed Business Information.

Deel dit bericht: