5 tips voor alcoholpreventie op het werk

Een nieuw jaar, nieuwe voornemens. Twee jaar geleden is de volksgezondheidscampagne Dry January overgewaaid uit Engeland. In Nederland doen dit jaar meer dan 40.000 deelnemers mee met de IkPas-uitdaging om hun alcoholgebruik in januari even op pauze te zetten. Welk goed werkgeverschap kunnen bedrijven, managers en HR in alcoholpreventie laten zien? Hoe voorkom je arbeidsongevallen, verzuim en verminderd functioneren van medewerkers als gevolg van overmatig alcoholgebruik?

‘Ik maak me tamelijk zorgen over Rob’. Tijdens een SMT-bespreking (Sociaal Medisch Team, met de manager, HR, de bedrijfsarts en bedrijfsmaatschappelijk werk) komt Rob ter sprake in verband met een periode van afwezigheid. Hij heeft enkele maanden verzuimd maar is inmiddels weer uren aan het opbouwen. Rob heeft zijn manager vertelt dat het de goeie kant opgaat maar dat hij nog met een paar issues zit. Hij is nogal gesloten en de gesprekken komen niet verder. De manager merkt op dat Rob zich terugtrekt in de contacten met zijn collega’s. Hij staat er wel open voor om met bedrijfsmaatschappelijk werk verder te praten.

Rob is begin zestig en vertelt mij dat hij is behandeld voor zijn alcoholverslaving. De bedrijfsarts is op de hoogte en op 1 collega na weet niemand ervan op zijn werk. Dat wil hij ook zo houden. Hij is bang dat ze over hem gaat praten en wil geen stempel. Rob vindt het vasthouden van een gezonde leefstijl nog niet altijd makkelijk. En hoe kan hij zijn sociale netwerk vergroten? Na zijn echtscheiding 10 jaar geleden zijn er maar weinig vrienden overgebleven.

Trends alcoholgebruik
Zeer geregeld heb ik als bedrijfsmaatschappelijk werker met medewerkers te maken die problemen hebben met hun alcoholgebruik. Sommigen ontkennen het probleem, anderen her- of erkennen de signalen die ze krijgen niet. Collega’s en leidinggevenden merken soms flarden van gedrag of handelingen op, maar vaak genoeg wordt de afhankelijkheid van alcohol niet concreet.

Recente cijfers van het Trimbos-instituut geven aan dat 8,2% van de volwassen Nederlanders overmatig drinkt. Dat wil zeggen: mannen drinken meer dan 21 glazen en vrouwen drinken meer dan 14 glazen per week. Het percentage overmatige drinkers is licht gedaald van 9,9% in 2014 naar 8,2% in 2018. Het percentage van de volwassen bevolking dat geen alcohol drinkt of niet meer dan 1 glas per dag, is licht gestegen. Overmatig drankgebruik komt met name voor bij jongvolwassenen en 55-plussers.

Babyboomers in de gevarenzone
Rob zit in deze laatste groep ‘babyboomers’. Zij hebben een sterke gewoonte ontwikkeld om te drinken o.a. door meer vrije tijd (en dus gelegenheid) en door de reclame die ons laat geloven dat alcohol ons leven leuker maakt. Als 55-plussers dan plotseling te maken krijgen met een ingrijpende levensgebeurtenis (zoals partner- of familieverlies, stoppen met werken of kinderen het huis uit) dan kan hun alcoholgebruik toenemen. Tegelijkertijd zit deze leeftijdsgroep extra in de gevarenzone omdat er bij hen een toename is van gezondheidsproblemen, slaapproblemen, alcohol minder kunnen verdragen en vaak veelvuldig medicijngebruik.

Stress en bedrijfscultuur zijn beïnvloedbaar
Arbeidsongevallen, ziekteverzuim en verminderde productiviteit door alcohol kost het bedrijfsleven jaarlijks 1,3 miljard euro (RIVM, 2018). 20-25% van alle bedrijfsongevallen is alcohol gerelateerd. Probleemdrinkers verzuimen 4 tot 6 keer meer dan gemiddeld. 13% van de ziektegevallen worden veroorzaakt door drank.

Veel risicofactoren voor alcoholproblematiek zijn niet of slechts beperkt beïnvloedbaar door de werkgever. Denk hierbij aan leeftijd, persoonlijkheid of factoren in de fysieke en sociale omgeving. Risicofactoren die juist specifiek samenhangen met het werk zijn stress en de bedrijfscultuur: deze kan HR wél beïnvloeden.

Stress op het werk kan veroorzaakt worden door lange werkdagen, hoge werkdruk, te lage beloning, onregelmatige werktijden, eenzijdig werk, zwaar fysiek werk en baanonzekerheid. Stress kan zowel oorzaak als gevolg van een (toename) van middelengebruik zijn. Ook (gewelds)misbruik op het werk, beperkte inspraak en weinig mogelijkheden tot doorgroeien, worden geassocieerd met het toenemen van alcoholgebruik onder werknemers.

5 Tips voor HR
HR kan de volgende tips toepassen:

  1. Stel een procedure of beleid op dat helder is over regelgeving en handhaving van alcoholgebruik. Houd drinken en werken gescheiden en bied geen alcohol aan. De gezondheids- en veiligheidsrisico’s zijn te groot;
  2. Zorg dat niemand zich kan verstoppen achter de bedrijfscultuur dat het normaal is om alcohol te nuttigen op het werk. De bedrijfscultuur is de optelsom van het gedrag van alle medewerkers die er werken. Ondersteun leidinggevenden die hierbij een belangrijke (voorbeeld) rol hebben binnen de organisatie: zij dragen de bedrijfscultuur uit;
  3. Zet in op het welzijn van medewerkers en hun duurzame inzetbaarheid. Onderzoek alle mogelijke (hierboven genoemde) stressbronnen binnen de organisatie en neem maatregelen;
  4. Haak in op het Nationaal preventieakkoord dat eind 2018 door zo’n 70 organisaties is gesloten. Het is erop gericht om in ieder geval de thema’s tabak, overgewicht en alcohol aan te sturen op een gezonde generatie in 2040. Organiseer IkPas of een andere pauzeperiode binnen de organisatie. Medewerkers worden zich bewuster van de keuze om wel of niet te drinken;
  5. Bied, vanuit goed werkgeverschap, altijd hulp aan de medewerkers die problemen hebben met hun drankgebruik. Zowel de bedrijfsarts als bedrijfsmaatschappelijk werk kunnen ondersteuning geven en verwijzen naar de best passende verslavingszorg.

 
Welke tips heb jij voor alcoholpreventie op het werk?

 

Bronnen:

Deel dit bericht: