Hoe ondersteunen leidinggevenden en HR medewerkers met een depressie?

Bijna 20% van de Nederlanders krijgt ooit te maken met een depressie. Door de klachten komt het persoonlijk functioneren onder druk te staan, wat ook vaak gevolgen heeft voor het werk. De oorzaak van verzuim is in één op de drie gevallen psychisch. Door vroegtijdig signalen bij medewerkers te herkennen en deze te bespreken kunnen HR en leidinggevenden potentiële psychische problemen, zoals een depressie, adequaat aanpakken om verzuim te voorkomen.

‘Daar was ik al bang voor’. Gert slaakt een diepe zucht als hij het rapport van de mentale screening leest, de VAR-2 (Vragenlijst Arbeid en Re-integratie). Hij voelt zich al een poos somber en is bang dat hij een depressie heeft. ‘Ik vind niets meer leuk en voel me mat. Het lukt me niet dat lege en hopeloze gevoel van me af te schudden. Alsof er een sluier over me heen hangt’. Gert vertelt dat hij gevoelig is voor depressies. ‘Thuis heb ik onvoldoende steun en daarnaast neig ik lastige situaties uit de weg te gaan. Ik ben nogal vermijdend ingesteld. Hier worden mijn klachten niet beter van’. Gert schakelt de bedrijfsarts in omdat hij door zijn klachten zijn werk niet zo goed meer kan doen. Hij wil het liefst voorkomen dat zijn depressieve klachten erger worden en hij moet verzuimen.

Welke klachten kan een medewerker hebben?
Bijna 20% van de Nederlanders krijgt ooit te maken met een depressie. Depressieve klachten zien er niet voor iedereen hetzelfde uit. Symptomen kunnen zijn: somber en nergens zin in, negatieve gevoelens zoals schuldig en waardeloos, leeg en futloos, angstig of gespannen. Ze gaan vaak samen met andere gezondheidsproblemen zoals lichamelijke klachten als vermoeidheid, duizelig en een verstoorde slaap. De diagnose van een depressie kan alleen gesteld worden door een arts, psycholoog of psychiater.

Hoe komen medewerkers aan een depressie?
Wij mensen verschillen allemaal van elkaar. Iedereen wordt geboren met een unieke set aan persoonlijkheidskenmerken. Het karakter maakt wie iemand van nature is, hoe de persoon zich voelt en handelt. Daarnaast kunnen er dingen in ons leven gebeuren die een grote impact op ons hebben. Denk aan ziekten, geweld of geldzorgen. Hoe dit wordt beleefd en hoe iemand hiermee omgaat is voor iedereen anders.
Tal van oorzaken kunnen elkaar versterken. Sommigen liggen in de persoon zelf, zoals het hebben van een biologische of verworden kwetsbaarheid, zoals bij Gert. Het gaat dan om persoonskenmerken die belemmerend werken. Onzekerheid, verlegenheid, perfectionisme of uitstelgedrag zijn hier voorbeelden van. Ook speelt leefstijl een rol en het vermogen om relaties te onderhouden.
 
Wat kunnen de gevolgen zijn?
De gevolgen van een depressie kunnen ingrijpend zijn. De levenskwaliteit wordt aangetast. Door de klachten komt het persoonlijk functioneren onder druk te staan, wat ook vaak gevolgen heeft voor het werk. Soms wordt een medewerker teveel belemmerd door de klachten en lukt het niet meer (zo goed) om te werken. De oorzaak van verzuim is in één op de drie gevallen psychisch. Het is niet altijd makkelijk om erover te praten. Het gaat tenslotte over dingen die meestal ingewikkeld en heel persoonlijk zijn. Soms speelt schaamte een rol en soms reageren mensen in iemands privé- of werkomgeving niet op de juiste manier. Ze kunnen schrikken van de depressieve klachten of negatief reageren. Het kan zelfs zijn dat iemand te maken krijgt met vooroordelen of discriminatie. Stigmatisering leidt tot verdere schaamte waardoor iemand geen hulp zoekt en zo het eigen herstel in de weg staat.

Adviezen voor HR en leidinggevenden
Door vroegtijdig signalen bij medewerkers te herkennen en deze te bespreken kunnen HR en leidinggevenden potentiële psychische problemen, zoals een depressie, adequaat aanpakken om verzuim te voorkomen.

  1. Luister en toon begrip. Ga in gesprek met de medewerker als je merkt of denkt dat deze depressieve klachten heeft. Neem signalen altijd serieus. Stel open vragen en probeer er achter te komen wat er aan de hand is. Realiseer je dat de medewerker niet verplicht is in detail te treden over de aard en de oorzaak van de klachten. Stel je begripvol op, oordeel en veroordeel niet. Probeer iemand niet op te vrolijken, vermijd clichés en geef geen goedbedoelde adviezen, dat werkt averechts. Geef positieve steun en vertrouwen.
  1. Zorg voor eventuele aanpassingen in het werk. Bespreek samen of de depressieve klachten het werk beïnvloeden. Er zijn geen algemene gebruiksaanwijzingen. Iedereen met een depressie ervaart zijn of haar eigen specifieke problemen en uitdagingen op het werk. Bespreek welke taken veel energie kosten en welke werkzaamheden juist energie geven. Kijk wat je kunt bijdragen door taken weg te nemen, deadlines op te schuiven en meer pauzemomenten in te lassen. Vraag niet hoe lang het nog duurt. Dit ervaart iemand meestal als druk, wat het herstel eerder vertraagt dan bevordert. Geef tijd en ruimte om de situatie aan te pakken en op te lossen.
  1. Zoek samen hulp. Zorg voor goede begeleiding. Vraag indien nodig de bedrijfsarts om advies. Deze is zowel arts als adviseur en is neutraal. De medeweker kan altijd, ook preventief, op het spreekuur van de bedrijfsarts terecht. Verwijs de medewerker naar bedrijfsmaatschappelijk werk voor ondersteunende en/of coachende begeleiding bij psychische problemen. De focus ligt op het verminderen van de klachten en het vergroten van de mentale belastbaarheid. Bespreek in het SMT-overleg (Sociaal Medisch Team, overleg tussen leidinggevende, HR-adviseur, bedrijfsarts en bedrijfsmaatschappelijk werk) medewerkers die depressieve klachten hebben.
  1. Maak psychische problemen bespreekbaar. Zorg voor een veilig werkklimaat en een prettige werksfeer waarin medewerkers met psychische problemen zichzelf kunnen zijn. Iemand die mag zijn wie hij of zij is, voelt zich gezonder en gelukkiger. Heb aandacht voor de samenwerking tussen collega’s in het team. Onbegrip kan leiden tot onderliggende spanningen. Agendeer in ieder werkoverleg thema’s die de samenwerking raken, zoals bijvoorbeeld werkplezier, omgaan met werkdruk, gezonde leefstijl, mobiliteit en ook psychische problemen. Doorbreek het taboe en maak de mentale gezondheid bespreekbaar op de werkvloer. Medewerkers met psychische problemen voelen zich gesteund door hun werkgever en leidinggevende als deze hun betrokkenheid laten zien.

 

Bronnen & verder lezen:

 

Bovenstaande blog is gepubliceerd op de website van XpertHR, een online platform met actuele kennis voor HR-professionals. XpertHR is onderdeel van Reed Business Information.

Deel dit bericht: