Bore-out: stress door onderbelasting

Ongemerkt kunnen medewerkers stressklachten ontwikkelen die veroorzaakt worden door een werkgerelateerde verveling. Uit onderzoek blijkt dat zo’n 15% van alle werknemers bore-out­verschijnselen ervaren. Hoe kunnen HR en leidinggevenden proactief met de medewerker het gesprek aangaan en de onderbelasting ombuigen naar een waardevolle invulling van de functie?

‘De bedrijfsarts heeft mij naar bedrijfsmaatschappelijk werk verwezen om weer wat beweging in mijn situatie te krijgen.’ Maria haalt vragend haar schouders op: ‘Ik weet het niet, het is niet zo dat ik last heb van spanningen of lichamelijke klachten. Na mijn vakantie ben ik vol energie en goede moed weer aan het werk gegaan. Daarvoor was ik nogal verveeld.’ Na een reorganisatie vorig jaar is Maria voor een andere afdeling gaan werken en had niet zoveel meer om handen. ‘Ik heb werk erbij gevraagd en erbij gekregen maar de verveling slaat alweer toe. Mijn werkzaamheden vallen in herhaling. Ik houd van drukte, maar nu loop ik vast omdat er in mijn werk geen uitdaging meer zit.’ Maria heeft geen werkplezier meer en voelt zich steeds lustelozer en trager worden. Haar zelfvertrouwen wordt aangetast door de sleur. ‘De bedrijfsarts noemt het een dreigende bore-out. Ik voel me er wel wat gespannen onder maar denk niet dat ik er ziek van zal worden. Hoe krijg ik weer grip op mijn werksituatie?’

Bore-out
Een bore-out wordt in de volksmond ook wel kantoorziekte genoemd, een vorm van extreme verveling op het werk. De Zwitserse organisatieadviseurs Peter Werder en Philippe Rothlin deden er onderzoek naar en publiceerden een boek (Bore-out, als verveling je werk wordt, Uitgeverij Spectrum). Uit onderzoek blijkt dat zo’n 15% van alle werknemers bore-out­­verschijnselen ervaren. Bore-out wordt niet beschouwd als een mentale ziekte maar de onderprikkeling kan leiden tot andere stressklachten, frustraties of depressieve klachten.

De klachten lijken op die van een burn-out. Door langdurige werkgerelateerde stress kunnen medewerkers last krijgen van emotionele uitputting, vervreemding en verminderd functioneren. Een bore-out veroorzaakt min of meer dezelfde klachten, maar nu door (soms langdurige) werkgerelateerde verveling. Uitgeput door onderbelasting, ziek van apathie. Gebrek aan prikkeling kan net zo schadelijk zijn als een burn-out.

Rusteloos en doelloos
Om te testen of iemand een bore-out heeft is er de Dutch Boredom Scale, ontwikkeld door Wilmar Schaufeli, hoogleraar arbeids- en organisatie­psychologie aan de Universiteit Utrecht. Er wordt o.a. onderzocht in hoeverre iemand ervaart de tijd op het werk doelloos door te brengen, zich rusteloos voelt tijdens het werk, dagdroomt op het werk of de neiging heeft om tijdens het werk andere dingen te doen. De beoordeling van de vragenlijst is voor een arts, psycholoog of psychiater. Bore-out is echter geen klinische diagnose en er is geen speciaal behandelplan. Toch is het belangrijk de klachten niet te onderschatten en er ook onmiddellijk iets aan te doen. Met een bore-out verdwijnt iemands werkplezier en uiteindelijk ook de levenslust.

Risico op onderbelasting
Medewerkers kunnen tegen een bore-out aanlopen als ze onvoldoende worden uitgedaagd in hun functie, te makkelijk werk hebben of er geen voldoening meer uit halen. Maria heeft niet zoveel meer te doen na een reorganisatie. Andere medewerkers werken samen met een leidinggevende die niets uit handen geeft of hebben door de corona­pandemie hun werkzaamheden plotseling zien afnemen. Ook werken soms jonge medewerkers, die nog niet zo lang zijn afgestudeerd, onder hun niveau en is er een mismatch. Een bore-out is geen teken van luiheid en kan iedereen, ongeacht de leeftijd, in elke branche, gebeuren.

Ga proactief het gesprek aan
Een bore-out kan geleidelijk zijn ontstaan en niet altijd is het voor medewerkers eenvoudig om er over te (gaan) praten. Sommige twijfelen over zichzelf, anderen schamen zich of zijn bang hun baan te verliezen. Om medewerkers te helpen is onderling vertrouwen onmisbaar. Als HR en de leidinggevende signalen hebben gekregen en twijfelen of er sprake is van onderbelasting op het werk, ga dan proactief het gesprek aan. Een logisch aanknopingspunt is, vanuit goed werkgeverschap, de cyclische aandacht voor de persoonlijke ontwikkeling/competenties van medewerkers. Zowel werkgever als werknemer heeft baat bij gemotiveerde en productieve medewerkers. Voer het gesprek met medewerkers over hun talenten, drijfveren en ambities. Stel je open, wees nieuwsgierig en oordeel niet. Onderzoek samen met de medewerker wat er nodig is om de onderbelasting om te buigen naar een waardevolle invulling van de functie. Job crafting helpt de medewerker de eigen functie vorm te geven. Zorg dat je (indien nodig) een lange adem hebt en steun de medewerker bij alle stappen.

Bovenstaande blog is gepubliceerd op de website van XpertHR, een online platform met actuele kennis voor HR-professionals. XpertHR is onderdeel van Reed Business Information.